‍Wat zijn day-ahead prijzen?

Day-ahead prijzen zijn de elektriciteitsprijzen die worden vastgesteld voor levering op de volgende dag. Deze prijzen worden bepaald op de day-ahead markt, waar elektriciteitshandelaren een dag van tevoren energiekopen en verkopen voor levering op specifieke uren van de volgende dag. De belangrijkste kenmerken van day-ahead prijzen zijn:

1.   Vooruit plannen: Energieproducenten en consumenten maken gebruik van de day-ahead markt om hun productie- en verbruiksschema’s te plannen en te optimaliseren.

2.   Vraag en aanbod: De prijzen worden bepaald door de balans tussen vraag en aanbod van elektriciteit op de markt. Factoren zoals weersomstandigheden, economische activiteit en beschikbaarheid van energiebronnen spelen hierbij een rol. Wordt er bijvoorbeeld veel zon of wind verwacht, dan heeft dit een direct impact op de prijs voor die volgende dag.

3.   Transparantie: De prijzen worden doorgaans openbaar gemaakten geven een indicatie van de verwachte marktcondities voor de volgende dag.

4.   Tijdgebonden: Day-ahead prijzen variëren per uur en kunnen significant verschillen afhankelijk van het tijdstip van de dag.

Deze prijzen zijn cruciaal voor het efficiënt functioneren van de elektriciteitsmarkt, omdat ze helpen bij het optimaliseren van de inzet van energiebronnen en het minimaliseren van de kosten voor zowel producenten als consumenten. Met een vast/variabel energiecontract kunt u geen gebruik maken van deze fluctuerende prijzen, met een dynamisch energiecontract kan dat wel. Dit kan resulteren in grote besparingen. Echter, u kunt nóg meer verdienen door in te spelen op onbalans op het stroomnet, wat ook bijdraagt aan de stabiliteit van het stroomnet.

‍

Hoe ontstaat energie onbalans?

Energie onbalans ontstaat wanneer er een verschil is tussen de hoeveelheid elektriciteit die wordt opgewekt en de hoeveelheid energie die wordt verbruikt. Dit kan verschillende oorzaken hebben:

1.   Voorspellingsfouten: De voorspellingen van de vraag naar elektriciteit of de opwekking ervan kunnen onnauwkeurig zijn. Weersvoorspellingen spelen bijvoorbeeld een grote rol bij de inschatting van zonne- en windenergie.

2.   Storingen in productie: Onverwachte uitval of verminderde prestaties van elektriciteitscentrales, zoals technische storingen of onderhoudsproblemen, kunnen de geplande productie verstoren.

3.   Veranderingen in vraag: Onverwachte veranderingen in de elektriciteitsvraag, bijvoorbeeld door een plotselinge toename of afname van industrieel verbruik of onverwachte weersomstandigheden, kunnen leiden tot een onbalans.

4.   Afwijkingen in hernieuwbare energie: Hernieuwbare energiebronnen zoals wind- en zonne-energie zijn variabel en afhankelijk van weersomstandigheden. Afwijkingen van de voorspelde wind- of zonnestraling kunnen de hoeveelheid beschikbare energie beïnvloeden.

5.   Beperkte flexibiliteit van conventionele centrales: Traditionele elektriciteitscentrales, zoals kolen- of kerncentrales, hebben vaak beperkte flexibiliteit om snel op en af te schakelen, waardoor ze minder goed kunnen reageren op snelle veranderingen in vraag of aanbod.

Voorbeeld:

Aan de hand van uw jaarverbruik bepaalt uw energieleverancier hoeveel energie zij moeten inkopen op de beurs om u van energie te voorzien. Stel, u heeft een elektrische auto en verbruikt daardoor veel stroom tijdens het opladen; de leverancier koopt hier stroom voor in. Als uw auto stuk gaat en de monteur pas enkele weken later kan komen om de auto te repareren, heeft uw energieleverancier hier geen weet van en blijven zij energie voor u inkopen op basis van het verwachte verbruik. Vermenigvuldig dit soort scenario’s over miljoenen huishoudens door heel Nederland, en u begrijpt waarom er soms verkeerde inschattingen worden gemaakt in het inkopen van energie. Er ontstaat nu onbalans – de leverancier heeft te veel stroom ingekocht, en dat neemt ruimte in beslag op het stroomnet. Omdat deze stroom niet wordt doorgestuurd naar huishoudens, zit het ‘vast’ op het net. Dit kan tot netcongestie leiden, wat voor iedereen nadelig is. Dit is waar de onbalansmarkt in beeld komt, en waar u met een thuisbatterij van kunt profiteren.

‍

De onbalansmarkt

Onbalans op de elektriciteitsmarkt kan worden verkocht via de zogenaamde onbalansmarkt. Dit is een gespecialiseerde markt waar elektriciteitshandelaren en netbeheerders handelen om het evenwicht tussenvraag en aanbod in real-time te herstellen. Hier is een stap-voor-stap uitleg van hoe dit proces werkt:

1.   Realtime Monitoring: Netbeheerders monitoren continu de balans tussen vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. Wanneer er een onbalans wordt gedetecteerd (meer of minder stroom dan nodig), wordt actie ondernomen.

2.   Aanbieding van Regelvermogen: Marktdeelnemers, zoals energieproducenten en consumenten met flexibele verbruiksprofielen of energieopslag, kunnen regelvermogen aanbieden. Dit betekent dat ze bereid zijn om snel extra stroom te leveren of hun verbruik te verminderen/verhogen. (denk hieraan de consument met een slimme thuisbatterij die is aangesloten op de onbalansmarkt.)

3.   Activatie van Regelvermogen: Wanneer een onbalans wordt gedetecteerd, kan de netbeheerder de aangeboden regelvermogens activeren. Dit kan betekenen dat een energieproducent wordt gevraagd om meer stroom te genereren of dat een grootverbruiker wordt gevraagd om tijdelijk minder stroom te gebruiken.

4.   Verkoop van Onbalans: De partijen die regelvermogen leveren, worden betaald voor hun diensten. Deze betalingen komen voort uit de onbalans prijzen die worden vastgesteld op basis van de marktomstandigheden op dat moment. Hoe groter de onbalans, hoe hoger de prijzen die betaald kunnen worden voor het leveren van regelvermogen.

5.   Compensatie: De kosten voor het herstellen van de onbalans worden uiteindelijk doorberekend aan de marktdeelnemers die verantwoordelijk waren voor de onbalans. Dit creëert een prikkel om nauwkeuriger te plannen en te reageren op veranderingen in vraag en aanbod. (denk hier aan de consument met zonnepanelen die nu via hun energieleverancier de ‘’terugleverboete’’ gepresenteerd krijgt.)

6.   Gebruik van Technologie: Slimme technologieën, zoals thuisbatterijen, kunnen particulieren en bedrijven helpen om actief deel te nemen aan de onbalansmarkt. Door energie op te slaan wanneer er een overschot is en deze vrij te geven wanneer er een tekort is, kunnen zij bijdragen aan het balanceren van het net en tegelijkertijd profiteren van de onbalans prijzen.

Door deel te nemen aan de onbalansmarkt, kunnen partijen niet alleen bijdragen aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet, maar ook financieel voordeel behalen door hun flexibiliteit in te zetten.

Inspelen op de onbalansmarkt

Met een thuisbatterij kunt u het elektriciteitsnet helpen stabiliseren. U voorkomt netcongestie door overtollige stroom op te slaan in uw batterij. Wanneer de vraag naar stroom plotseling toeneemt en u heeft energie opgeslagen, kunt u deze verkopen en winst maken. Op de onbalansmarkt fluctuerende stroomprijzen namelijk veel sterker dan op de day-ahead markt.

Het rendement van een thuisbatterij

Hieronder schetsen we een voorbeeldberekening van onze partner NextEnergy. Tussen oktober 2022 en september 2023 waren er bijvoorbeeld 969 momenten waarin de prijs binnen een kwartier met wel €0,50 per kWh veranderde. Een slimme thuisbatterij kan die momenten benutten door automatisch stroom op te slaan wanneer het goedkoop is, en weer te verkopen wanneer de prijs stijgt.Had u in die periode een thuisbatterij met een vermogen van 10 kW en eenopslagcapaciteit van 20 kWh, dan had u in ieder van die kwartieren 2,5 kW kunnen opladen en zo ((969 x 2,5) x 0,50) € 1.211,- netto winst kunnen maken, alleen door piekuren op de onbalansmarkt te benutten.

Met een thuisbatterij slaat u dus niet alleen stroom op. Het ontgrendelt de mogelijkheid om daadwerkelijk te handelen op de onbalansmarkt —geheel automatisch. Zo transformeert u uw meterkast in een handelshuis én helpt u het stroomnet in balans te houden.

Hoeveel u jaarlijks kunt terugverdienen met een thuisbatterij hangt af van het vermogen en de capaciteit van uw batterij. Naast de onbalanswinst hierboven, kunt u rekenen op een besparing van ongeveer €0,12 per kWh. Een batterij met een capaciteit van 20 kWh zou op jaarbasis 7.800 kWh verhandelen, oftewel (7.800 x 0,12) € 936,- per jaar. Voeg de onbalanswinst daarbij en u kijkt naar een terugverdientijd van ongeveer 6,7 jaar!

Sinds 2024 is het ook mogelijk om een BTW-teruggave te krijgen op de aanschaf van uw thuisbatterij. Zo krijgt u tot wel €2.500 van uw investering terug, waardoor de terugverdientijd verkort wordt naar ongeveer 5,5 jaar.

Kortom, een thuisbatterij biedt niet alleen de mogelijkheid om energie op te slaan en te gebruiken wanneer u die nodig heeft, maar ook om actief deel te nemen aan de energiemarkt en financieel voordeel te behalen. Door slim om te gaan met de energie die u opwekt en verbruikt, kunt u bijdragen aan een stabieler elektriciteitsnet en tegelijkertijd uw energiekosten verlagen.

Heeft u interesse in een dynamisch energiecontract en de voordelen van een thuisbatterij? Neem dan contact met ons op voor meer informatie en advies op maat. Samen met NextEnergy helpen we u graag om slimmeren duurzamer met uw energie om te gaan.